کارنامه‌ی اداری صادق هدایت

تذکر: این نوشته خلاصه‌ای از فصل اول کتاب «نیمه‌ی پنهان» نوشته‌ی جهانگیر هدایت است.
هر انسانی در زندگی خود یک چهره‌ی اداری نیز دارد. چهره‌ی اداری انسان از نخستین فریادی که پس از تولد می‌کشد آغاز می‌شود. روی او اسمی می‌نهند، ‌پدر و مادرش را معلوم می‌کنند، ‌به او یک شماره‌ی شناسنامه می‌دهند و از همین جا داستانی آغاز می‌شود که تا مرگ و حتی پس از مرگش ادامه می‌یابد. صادق هدایت نیز از این قائده مستثنی نبود. در اینجا اسناد و مدارکی که بعد از سال 1309 به دست آمده گزارش می‌شود.
احکام و مدارک اداری که از صادق هدایت نزد خانواده‌اش باقی مانده است 14 عدد می‌باشد. نخستین حکم مربوط به استخدام او در بانک ملّی ایران به تاریخ 6 دسامبر 1930 مطابق با 15 آذر 1309 می‌باشد . صادق هدایت که در 1309 از فرانسه به ایران مراجعت کرده بود در تاریخ یاد شده‌ی بالا برای اولین بار به استخدام بانک ملّی ایران درآمد. ابتدا صادق در تاریخ اوّل اکتبر 1930 مطابق با 9 مهرماه 1309 تقاضای استخدامی به زبان فرانسه برای مدیر بانک ملّی می‌فرستد.
در تاریخ سوم آبان 1309 آقای رضا قلی خان هدایت نیرالملک که رئیس دیوان عالی کشور بود طی نامه‌ای خطاب به مدیر بانک ملّی توصیه می‌کند که برادر زاده‌اش در بانک ملّی استخدام شود . در تاریخ 6 آبان 1309 مطابق با 28 اکتبر 1930 نامه‌ای از جانب بانک ملّی برای صادق هدایت فرستاده می‌شود که مطابق آن باید هدایت خود را به آقای دکتر لیندن بلات مدیر بانک معرّفی کرده تا در باره‌ی پاره‌ای از موضوعات گفتگو کنند.
نظام‌نامه‌ی داخلی بانک ملّی ایران که به زبان فارسی و فرانسه تنظیم شده بود توسط هدایت در 12 آذر ماه 1309 به فارسی و فرانسه امضا شده است.
حُکم استخدام هدایت به زبان فرانسه و به امضای مدیر عامل آلمانی بانک صادر شده است.
صادق هدایت تا سال 1311 در بانک ملّی ایران خدمت کرده و در مرداد ماه همین سال از خدمت در بانک مستعفی می‌شود.
طبق حکمی که از جانب دفتر ریاست بانک صادر شده با استعفای او موافقت می‌شود، ‌این حکم به زبان‌های فارسی و فرانسه تحریر شده ولی مدیر عامل بانک هنوز خارجی است. تاریخ صدور حکم 31 مرداد 1311 مطابق با 22 اوت 1932 می‌باشد.
اداره‌ی کل تجارت
حدود سه ماه بعد صادق هدایت در اداره‌ی کل تجارت به صورت قراردادی استخدام می‌شود. صادق هدایت از تاریخ اول آذر ماه 1311 به خدمت پذیرفته می‌شود و با او قرارداد استخدامی منعقد می‌گردد که صادق هدایت نیز زیر آن را امضا کرده است. این قرار داد تا آخر اسفند ماه 1311 را شامل می‌شود.
وزارت امور خارجه (آژانس پارس)
در تاریخ 16 دیماه 1313 صادق هدایت از اداره کل تجارت به وزارت امور خارجه منتقل می‌شود.
در آخر اسفند ماه 1314 صادق هدایت از خدمت در آژانس پارس مربوط به وزارت امور خارجه استعفا می‌دهد.
شرکت سهامی کل ساختمان
پس از آن صادق هدایت در تاریخ 25/4/1315 در شرکت سهامی کل ساختمان ایران شاغل می‌شود و تا تاریخ 21 آبان 1315 در این شرکت شاغل بوده و در این تاریخ مستعفی می‌شود. یکی از علل استعفای صادق هدایت قصد مسافرت به هند به بهانه‌ی فراگیری زبان پهلوی بوده است.
مسافرت به هند ـ یادگیری زبان پهلوی
در مرداد ماه سال 1315 صادق هدایت عازم هند می‌شود و در بمبئی در مؤسسه‌ای آموزشی تحت نظر استاد بهرام گور انکل ساریا به یادگیری زبان پهلوی می‌پردازد.
استخدام مجدّد در بانک ملّی ایران
در سال 1316 صادق هدایت از هند مراجعت و یک‌بار دیگر برای استخدام در بانک ملّی ایران اقدام می‌کند. ابتدا صادق هدایت طی نامه‌ای در تاریخ 6 آبان 1316 تقاضا کرده که مجدداً به استخدام بانک ملّی درآید.
این بار طی حکم صادره صادق هدایت از 22 آبان ماه 1316 استخدام می‌شود ولی امضا کنندگانِ حکم مدیران ایرانی می‌باشند.
طی حکمی که در تاریخ 25 فروردین 1317 از جانب بانک ملّی ایران صادر می‌شود صادق هدایت اضافه حقوق دریافت می‌کند.
صادق هدایت تا سال 1317 به خدمت در بانک ایران ادامه می‌دهد ولی یک‌بار دیگر در 13 بهمن ماه همین سال از خدمت در بانک ملّی انصراف داده و با استعفای او موافقت می‌شود.
اداره‌ی موسیقی کشور
پس از استعفا از بانک ملّی ایران صادق هدایت در اداره‌ی موسیقی کشور مشغول خدمت می‌شود. از این ایام اشتغال صادق هدایت در اداره‌ی موسیقی کشور حکمی در دست نیست ولی حکم صادره‌ی بعدی نشان می‌دهد که سمتِ رئیس دفتر موسیقی کشور را عهده‌دار بوده است. اصولاً اشتغال در اداره‌ی موسیقی برای هدایت بسیار دلپذیر بوده و فرصت مناسبی برای فعالیّت‌های ادبی و تحقیقی خود داشته است.
دانشکده‌ی هنرهای زیبا
صادق هدایت از اول فروردین ماه 1321 در وزارت فرهنگ با سمتِ مترجم به دانشکده هنرهای زیبا در دانشگاه تهران انتقال می‌یاید.
مسافرت به ازبکستان
صادق هدایت در سال 1324 از طرف دانشگاه دولتی آسیای میانه در ازبکستان به مناسبت جشن پنجاهمین سالگرد تأسیس این دانشگاه به تاشکند دعوت شد و با چند نفر دیگر که از ایران دعوت شده بودند درتاریخ 17 آذرماه 1324 عازم تاشکند گردید. چون این مسافرت مأموریت اداری تلقی می‌شد از جانب وزارت امور خارجه برای هدایت پاسپورت صادر گردید.
در سال 1326 به موجب حکم صادره صادق هدایت به پایه هفت اداری ترفیع می‌یابد. او که از اشتغال پیمانی به رسمی تبدیل شده مبلغ 2710 ریال حقوق دریافت می‌کند!
در سال 1327 مدارک تحصیلی هدایت در پیچ و خم تشریفات کارگزینی برای او گرفتاری می‌آفریند. هدایت به موجب حکم مورخه 28/3/28 گرفتار کسر کسورات می‌شود. در سال 1328 به مناسبت نقص مدارک تحصیلی حکم ترفیع هدایت لغو می‌شود. سر انجام در 18/4/1328 حکم برقراری مجدّد حکم هفت اداری که آخرین حکم اداری صادق هدایت است صادر می‌شود او 2960 ریال حقوق دارد!
مدارک وفات
گواهی فوت صادق هدایت توسط سفارت ایران در پاریس، ‌فوت او برابر 20 فروردین 1330 مطابق با 9 آفریل 1951 صادر می‌شود.
در تاریخ 7/2/1330 وزارت امور خارجه طی نامه‌ای که برای آقای هدایت قلی پدر صادق فرستاد موضوع استرداد اشیاء و لوازم را پی‌گیری می‌کنند. البته آنچه از صادق هدایت مانند لوازم شخصی باقی مانده بود توسط سفارت ایران در پاریس از طریق وزارت امور خارجه برای پدر صادق هدایت فرستاده شد.